Cinema glas; alles wat je moet weten

Schrijver: Michiel Boer

Een cinema lens set… je hebt er misschien nog nooit van gehoord en waarom zou je ook.

Tegenwoordig schieten we veel video’s en films met de mobiel. Apple schept op met bizarre stats voor de nieuwe iPhones. Zo schiet je foto’s met je hoofdcamera van 48mp met een 24mm lens met een diafragma van f/1.78, een lens met 7 elementen. Ik hoor je denken klinkt allemaal leuk… maar wat betekent het nou echt.

Voor camera’s die worden gebruikt voor reclames, muziekvideo’s of films en series is het bijna onmogelijk om lenzen te maken met deze kenmerken en dat komt puur door de sensor grote. Het verschil van een iPhone sensor en een cinema sensor is weergeven in de volgende

Zwart grootte van een full frame sensor.

Groen grote van een iPhone 13 pro sensor. Links zijn de sensoren op ware grootte.

Hoe groter de sensor, hoe groter de lens die er op de camera gezet moet worden.

De kwaliteit van het glas speelt een grote rol. Je kan niet zomaar een lens voor een camera houden en verwachten dat er mooi beeld uit komt. Als je je een beetje verdiept in fotografie dan kom je er al snel achter dat de ene lens de ander niet is. Zo heb je perfecte lenzen van 700 euro, en voor precies dezelfde specs heb je lenzen van 1300 euro die vrijwel hetzelfde plaatje geven.

Soorten lenzen

In de filmwereld gaat het nog een beetje verder. Lenzen van de allerhoogste kwaliteit kunnen makkelijk boven de 36000 euro komen. De kwaliteit van het glas wat je dus voor je sensor hebt is dus zeker een dingetje. Zo is de Fujinon Primesta (Afgebeeld) een hele scherpe en klinisch mooie lens. Hij geeft het beeld weer zoals dat in het echt is.
Je hebt ook lensen die het beeld expres vervormen dan kan nodig zijn in sommige gevallen voor het aandikken van een verhaal, of voor een mooi effect.

Zo zie je in de boven genoemde foto’s wat voor lenzen zijn gebruikt voor het shot.

Links zie je een aspherical lens die heel veel flares geeft als je direct in lichtbronnen schijnt.

In het midden zie je een lens die super wijd en redelijk klein is. Bij deze video is de camera vastgemaakt aan een helm zodat er een “first person” shot gemaakt kon worden.

Rechts zie je een anamorphische lens. Ook deze lens geeft veel flares bij lichtbronnen en knijpt het beeld in de breedte. De editors trekken het beeld in de nabewerking weer uit elkaar en zo heb je een breder beeld. De anamorphische lens werd voor het eerst gebruikt op de Franse slagvelden, tijdens de Eerste Wereldoorlog. De lens gaf soldaten in tanks een bredere blik buiten de tanks – best slim eigenlijk.

Vintage lenzen

Er bestaat ook nog zoiets als vintage lenzen. Er zijn daadwerkelijk lenzen uit de vorige eeuw die worden verkozen boven nieuwe lenzen. De film “The Shining” uit 1980, is bijvoorbeeld met Zeiss Superspeeds gedraaid. Supermooie en oude lenzen die werden geproduceerd in 1975. Nog steeds zijn deze lenzen bij cameraverhuurder te huren omdat ze erg zeldzaam en daardoor onbetaalbaar zijn voor particuliere filmmakers. Producties gedraaid met deze lenzen naast  “The Shining”zullen je wel bekend voorkomen. Denk hierbij aan:  Full Metal Jacket, Straight Outta Compton, Sherlock (Serie), Solo: A Star Wars Story, BlacKkKlansman en één van mijn favoriete series Peaky Blinders.

De meest stressvolle job op de filmset

Het gebruik van een cinema lens is ook niet makkelijk. Door de nieuwe maar ook de oude lenzen loopt geen stroom, wat dus betekent dat er niet iets is als autofocus. Alles moet dus door de camera operator (en vaak op een film set een “Focus Puller / 1st AC”) gefocust worden. Ja, je hebt het goed. Een 1st AC doet niets anders dan het beeld scherp houden. Dit wordt vaak ook als mentaal zwaarste job op een film set benoemd. Het is een hele moeilijke en precieze job. Het is een van de weinige taken op set die echt goed moet zijn, is het dat niet, dan moet het opnieuw. Neem bijvoorbeeld een filmset waar er auto’s crashen, stuntmensen nodig zijn, explosies afgaan, dit kost veel geld. Als op het moment van het filmen iemand zijn make-up of kleding niet helemaal goed is, dan hoeft het niet opnieuw. Als het licht toch wat minder hard had moeten zijn, dan wordt er niet opnieuw geschoten. Echter als het beeld niet scherp is, dan wordt er echt een nieuwe take gemaakt, of de explosies nou €10.000,- hebben gekost of meer.

Een film maken is dus niet zomaar even camera neerzetten en klaar. Op het gebied van lenzen is er veel voor de mensen op de set om uit te kiezen. Nieuw of vintage, anamorphische of aspearical, zooms of primes, flares of anti-flares. De keuzes zijn eindeloos. Je kan natuurlijk tijdens het editen nog dingen toevoegen aan je beeld, maar als je het gelijk al in-camera mee kan schieten is het altijd organischer dan via de computer.